Deze repository bevat het ontwerp voor de directe aanmaak van het deelmodel IMBOR Stedelijk Water vanuit het GWSW-datamodel .
Zie data.gwsw.nl/imbor-sw. In kleur de gebruikte RDF-schema's blauw=IMBOR-Kern, rood=NEN2660, zwart=IMBOR-SW.
Het ontwerp omvat het volgende:
- Definiëren van het deelmodel IMBOR-SW binnen het GWSW-datamodel GWSW Deelmodel IMBOR-SW
- Maak de mapping GWSW-IMBOR, overnemen TOP-concepten uit IMBOR in het GWSW-datamodel Mapping GWSW-IMBOR
- Functionele beschrijving van de conversie GWSW naar IMBOR-SW GWSW in IMBOR-vorm
Indeling (vergelijkbaar met deelmodel GWSW Basis): CoF-en TOP, BAS, MDS, HYD (excl. NLCS). Gebruik conformiteitsklasse 6.
Om te komen tot de presentatie op data.gwsw.nl/imbor-sw worden de volgende stappen doorlopen:
- converteer het model IMBOR-Kern naar het GWSW-OroX protocol (GWSW-conform RDF)
- koppel het omgezette model IMBOR-Kern aan het datamodel GWSW
- voer de mapping GWSW-IMBOR uit op deze model-koppeling
- filter deze mapping op basis van deelmodel IMBOR-SW (Cof-en TOP, BAS, MDS, HYD en CFK 6)
- de presentatie (via DivOro.exe) is afgestemd op het IMBOR-SW, gebruikt de mapping en markeert de gebruikte schema's (NEN2660, IMBOR enz).
De mappingfile met de vertaling van GWSW naar IMBOR in JSON-vorm (bestand Mapping GWSW-IMBOR.json) wordt aangemaakt vanuit Excel (bestand Mapping GWSW-IMBOR.xlsm). De mappingfile wordt toegepast in repository StichtingRIONED/gwsw_worker. De app in repository gwsw_worker maakt de conversie van het deelmodel GWSW-IMBOR-SW naar de RDF-vorm van IMBOR.
De werkbladen in de spreadsheet Mapping GWSW IMBOR.xlsm:
- vervallen (202412150): het blad IMBOR: Gebruik de query IMBOR Classes+Props.rq in de map queries. De query draait op IMBOR-Kern (zie map datamodellen).
- het blad IMBORVoc_Termen: bevat de termen-tabel vanuit MS-Access.
- het blad GWSW: met de SPARQL-query Klassen binnen GWSW-Lijsten en de query GWSW Collecties.rq in de map queries.
Gegevensbron blad GWSW
De SPARQL-queries draaien op het deelmodel GWSW-IMBOR-SW. Gebruik GraphDB-repository GWSW_IMBOR-SW_v161 (zie map datamodellen voor de inhoud). De datamodel GWSW_IMBOR-SW_v161 is het filter op GWSW-IMBOR-SW exclusief het IMBOR-Kern datamodel, denk aan de parameter in app.config.json (gebruik voor presentaties van GWSW-IMBOR-SW wel het IMBOR-Kern model).
In blad GWSW markeert de kolom IMBOR-module de indeling van de concepten:
- Kern = kernmodel IMBOR
- SW = disciplinemodel GWSW
Vergelijk de GWSW en IMBOR-concepten op basis van:
- label GWSW versus label IMBOR
- altLabel GWSW versus label IMBOR
- alleen concepten binnen IMBOR-module Kern (kolom IMBOR-module)
Definitie klasse en property
- een klasse is altijd van het type rdfs:Class (wordt daarmee impliciet sh:TargetClass)
- een klasse is ook altijd van het type sh:NodeShape
- een property is altijd van het type rdf:Property
Neem altijd de volgende annotaties op:
- rdfs:seeAlso - verwijs naar de vocabulaire-term
- skos:prefLabel - de voorkeursnaam
- skos:definition - de definitie
Definieer restricties voor properties in SHACL-vorm (sh:PropertyShape):
- de restrictie op datatype
- de restrictie op waarde (numerieke grenzen, domeintabellen)
- de restrictie op kardinaliteit
URI's externe datamodellen
Voor de module IMBOR Stedelijk Water:
- https://data.gwsw.nl/1.6/totaal/ (gwsw:) - Voor ongewijzigde SW-concepten
- https://data.crow.nl/imbor-sw/def/ (imbor-sw:) - Voor IMBOR-conforme toevoegingen van SW-concepten in het kern-model (propertyshapes, kenmerk-attributen)
- https://data.crow.nl/imbor-sw/term/ (imbor-sw-term:) - Voor IMBOR-conforme toevoegingen van SW-concepten in de vocabulaire
Annotaties toevoegen
Externe datamodellen kunnen annotaties toevoegen aan de concepten in IMBOR-Kern (zie Installatiedatum).
Zoals comments over niet gebruikte maar wel geërfde IMBOR-Kern-properties of over uitwisselingsvorm (verwijzing naar GWSW-OroX).
Bijvoorbeeld:
imbor:f65dd67b-8c4c-47f6-9ed2-4ab87763bbac rdfs:comment "[GWSW-OroX] gwsw:hasApect gwsw:Begindatum"@nl . # label in IMBOR-Kern = Installatiedatum
Properties toevoegen
Externe datamodellen kunnen properties toevoegen aan de concepten in IMBOR-Kern.
Bijvoorbeeld (zie data.gwsw.nl/imbor-sw/einddatum):
imbor-sw:einddatum rdf:type rdf:Property ;
rdfs:subPropertyOf imbor-sw:107332e5-5843-46b7-901d-13633fba7ef7 . # label in IMBOR-Kern = datum
imbor-sw:DiscreteObject_Einddatum_card rdf:type sh:PropertyShape;
sh:path imbor-sw:einddatum;
sh:qualifiedMaxCount 1;
sh:message "Subject DiscreteObject, path imbor-sw:einddatum - aantal voorkomens wijkt af (max=1)"@nl;
sh:severity sh:Violation.
Subproperties toevoegen
Externe datamodellen kunnen subproperties toevoegen aan de concepten in IMBOR-Kern.
Bijvoorbeeld (zie data.gwsw.nl/imbor-sw/aanlegdiepte).
imbor-sw:aanlegdiepte rdf:type rdf:Property ;
rdfs:subPropertyOf imbor-sw:0dac7828-b6e7-46eb-b538-dd6ac0005eca . # label in IMBOR-Kern = eendimensionale eigenschap
Relaties toevoegen
Externe datamodellen kunnen relaties toevoegen aan de concepten in IMBOR-Kern.
Bijvoorbeeld (zie data.gwsw.nl/imbor-sw/Stellaag),
Stellaag is deel van Put:
imbor-sw:b7168388-9eb9-4c95-b35e-1ba2660849e8_Stellaag_card rdf:type sh:PropertyShape;
sh:path [
sh:alternativePath (nen2660:hasPart [ sh:inversePath nen2660:isPartOf ])
];
sh:qualifiedValueShape [ sh:class gwsw:Stellaag ];
sh:qualifiedMaxCount 1;
sh:message "Subject b7168388-9eb9-4c95-b35e-1ba2660849e8, path hasPart, object Stellaag - aantal voorkomens wijkt af (max=1)"@nl;
sh:severity sh:Violation.
In de volgende paragrafen is als voorbeeld een datamodel IMBOR-conform uitgewerkt, dit test-datamodel bevat enkele omgezette concepten van GWSW en bijbehorende topconcepten van IMBOR-Kern.
Gemodelleerd zijn de fysieke objecten rioolput en overstortput inclusief enkele kenmerken. Zie ook het test-datamodel in de GWSW/RDF-viewer: data.gwsw.nl/imbor-sw-test.
Voor koppeling met IMBOR-Kern:
Het test-datamodel in RDF/Turtle-vorm (alleen IMBOR-SW): datamodel imbor-sw-test.
De test-vocabulaire in RDF/Turtle-vorm (alleen IMBOR-SW): vocabulaire imbor-sw-test.
Ter informatie en voor proefnemingen:
Het test-datamodel in RDF/Turtle-vorm inclusief IMBOR-Kern: datamodel imbor-sw-test inclusief Kern.
Een test-dataset in RDF/Turtle-vorm (voor SHACL-test): dataset imbor-sw-test.
Voorbeeld Rioolput en Overstortput
gwsw:Rioolput
rdf:type rdfs:Class, sh:NodeShape ;
rdfs:seeAlso imbor-sw-term:Rioolput ; # verwijst naar vocabulaire-model
rdfs:subClassOf imbor:b7168388-9eb9-4c95-b35e-1ba2660849e8 ; # supertype is IMBOR-concept Put (neutrale/taalonafhankelijke identificatie)
skos:definition "Constructie toegang gevend tot het rioolstelsel."@nl ;
skos:prefLabel "Rioolput"@nl ;
sh:property imbor-sw:Rioolput_Functie_LeidingenAansluiten ; # zie volgende paragrafen
sh:property imbor-sw:Rioolput_Maaiveldschematisering ; # zie volgende paragrafen
sh:property imbor-sw:Rioolput_Aantal_ieRecreatie . # zie volgende paragrafen
# enzovoort: totaal 62 objects bij sh:property
gwsw:Overstortput
rdf:type rdfs:Class , sh:NodeShape ;
rdfs:subClassOf gwsw:Rioolput ;
sh:property imbor:8e3ccb03-a015-420d-a646-bfd05ae734bb . # verwijst naar relatie "hasPart"
De propertyshapes (object bij sh:property) worden in de volgende paragrafen uitgewerkt.
imbor-sw:CfkTypes
a sh:NodeShape ;
sh:targetNode gwsw:Rioolput, gwsw:Leiding ;
sh:property [
sh:path [ sh:inversePath rdf:type ] ;
sh:maxCount 0 ;
] .
Gebruik een SHACL construct ipv dash:abstract, deze expliciete variant is bruikbaar voor validatie.
Functie in IMBOR-vorm
imbor-sw:Rioolput_Functie_LeidingenAansluiten
rdf:type sh:PropertyShape ;
skos:prefLabel "Rioolput voert uit Leidingen aansluiten"@nl ;
sh:path nen2660:executes ; # verwijst naar de rdf:Property (analoog aan gwsw:functie)
sh:qualifiedMaxCount 1 ;
sh:qualifiedMinCount 0 ;
sh:qualifiedValueShape [ sh:class gwsw:LeidingenAansluiten ] . # verwijst naar de (functie) klasse "Leidingen aansluiten"
IMBOR hanteert functie voor lokale definities. Daarmee kan een IMBOR-object lokaal een andere betekenis krijgen. Dat is principieel heel anders dan het GWSW, daar is een eenduidige definitie/betekenis bij de objectnaam een voorwaarde.
SW-Specifiek
- sh:qualifiedCount 1, de functie is onderdeel van de rioolput-definitie
En de definitie van de functie-klasse
gwsw:LeidingenAansluiten a rdfs:Class, sh:NodeShape;
dash:abstract false;
rdfs:seeAlso imbor-sw-term:LeidingenAansluiten;
rdfs:subClassOf sml:Function;
skos:definition "Het object wordt gebruikt om leidingen aan te sluiten."@nl;
skos:prefLabel "Leidingen aansluiten"@nl.
In de NEN2660 is de relatie nen2660:executes gedefinieerd, die is vergelijkbaar met gwsw:functie. Van de andere onderscheidende kenmerken binnen het GWSW (gwsw:uitvoering, gwsw:mechanisme, ...) is nog geen vergelijkbare relatie in de NEN26660 opgenomen.
Het GWSW-concept gwsw:LeidingenAansluiten is een individu (van het type gwsw:Functie) en wordt binnen IMBOR als class gedefinieerd.
imbor-sw:Overstortput_Duikschot_card
rdf:type sh:PropertyShape ;
skos:prefLabel "Overstortput heeft deel Duikschot"@nl ;
sh:path nen2660:hasPart ; # verwijst naar de rdf:Property
sh:qualifiedMaxCount 1 ;
sh:qualifiedValueShape [ sh:class gwsw:Duikschot ] .
IMBOR kent ook de inverse relatie nen2660:isPartOf (is ook nodig voor kardinaliteits-definitie)
imbor-sw:Rioolput_Aantal_ieRecreatie
rdf:type sh:PropertyShape ;
skos:prefLabel "aantal i.e. recreatie vastgezet op Rioolput"@nl ;
sh:datatype xsd:positiveInteger ;
sh:maxCount 1 ; # kardinaliteit
sh:minCount 0 ;
sh:path imbor-sw:aantal_ieRecreatie ; # verwijst naar de rdf:Property
En de property als object van sh:path:
imbor-sw:aantal_ieRecreatie
rdf:type rdf:Property ;
rdfs:seeAlso imbor-sw-term:aantal_ieRecreatie ;
skos:definition "Aantal i.e. recreatie-eenheden."@nl ;
skos:note "Vrij invoerveld"@nl ;
skos:prefLabel "aantal i.e. recreatie"@nl .
SW-Specifiek
- in propertyshapes geen skos:prefLabel
- wel sh:message en sh:severity opgenomen
- gescheiden propershapes (met eigen message en severity) voor datatype en kardinaliteit
- geen skos:note in property
imbor-sw:Rioolput_Maaiveldschematisering
rdf:type sh:PropertyShape ;
skos:prefLabel "maaiveldschematisering vastgezet op Rioolput"@nl ;
sh:path imbor-sw:maaiveldschematisering ; # is type rdf:Property
sh:qualifiedMaxCount 1 ;
sh:qualifiedValueShape [ sh:class imbor-sw:MaaiveldschematiseringColl ] . # Achtervang, equivalent aan sh:in
En de property als object van sh:path:
imbor-sw:maaiveldschematisering
rdf:type rdf:Property ;
rdfs:seeAlso imbor-sw-term:maaiveldschematisering ;
skos:definition "Aanduiding schematisering maaiveld bij uitstroom van water via de putdeksel."@nl ;
skos:note "Enumeratie"@nl ;
skos:prefLabel "maaiveldschematisering"@nl .
SW-Specifiek
- in propertyshapes geen skos:prefLabel
- wel sh:message en sh:severity opgenomen
- gescheiden propershapes (met eigen message en severity) voor datatype en kardinaliteit
- geen skos:note in property
En de enumeratie: "Gekneveld" is een individu van type "MaaiveldschematiseringColl"
gwsw:MaaiveldschematiseringColl # De collectie-klasse
rdf:type rdfs:Class ;
rdfs:seeAlso imbor-sw-term:MaaiveldschematiseringColl ;
rdfs:subClassOf nen2660:EnumerationType ;
skos:definition "Het enumeratietype MaaiveldschematiseringColl is de naam voor de domeinwaardenlijst van het attribuut maaiveldschematisering."@nl ;
skos:prefLabel "Maaiveldschematisering (coll)"@nl ;
imbor:typeLijst "Enumeratielijst"@nl .
gwsw:Gekneveld # Het individu "Gekneveld"
rdf:type imbor:MaaiveldschematiseringColl ;
rdfs:seeAlso imbor-sw-term:Gekneveld ;
skos:definition "Een maaiveldschematisering die op een bepaalde manier gesloten is met knevels, dat wil zeggen met voorzieningen bedoeld om een afdekking af te dichten."@nl ;
skos:prefLabel "Gekneveld"@nl .
imbor-sw:MaaiveldschematiseringColl-list-0 # Maak een lijst met individuen
rdf:type rdf:List ;
rdf:first imbor-domeinwaarde:Gekneveld ; # het collectie-element (individu)
rdf:rest imbor:MaaiveldschematiseringColl-list-1 .
# Enzovoort, sluit af met
rdf:rest rdf:nil .
imbor-sw:Rioolput_Maaiveldschematisering # de PropertyShape verwijst naar de lijst
sh:in imbor:MaaiveldschematiseringColl-list-0 .
sh:qualifiedValueShape staat in IMBOR als achtervang, voor het geval het individu niet voorkomt. In IMBOR-SW is sh:in voldoende (SW-individuen zijn er)
Definieer het conceptschema voor de discipline SW:
imbor-sw-term:term-sw-schema a skos:ConceptScheme;
skos:prefLabel "IMBOR-SW Vocabulaire (Begrippenkader voor IMBOR-SW)"@nl;
dct:creator "IMBOR-SW - Stichting RIONED"@nl;
dct:format "SKOS"@nl;
dct:language "Nederlands"@nl;
dct:description "Omzetting vanuit GWSW versie 1.6, zie verder de beschrijving bij imbor-term:term-schema.".
Bij Rioolput verwijst "rdfs:seeAlso imbor-sw-term:Rioolput" naar het vocabulaire-concept. De term Rioolput wordt ingedeeld (via skos:member) bij één van de IMBOR-collecties.
imbor-sw-term:Rioolput
rdf:type skos:Concept ;
skos:broader imbor-term:291e6f76-66af-4c3c-b37f-12c4f5675429 ; # Verwijst naar supertype "Put"
skos:definition "Constructie toegang gevend tot het rioolstelsel."@nl ;
skos:inScheme imbor-sw-term:term-sw-schema ;
skos:altLabel "Voorbeeld"@nl ; # Neem synoniemen ook in de vocabulaire op
skos:note "Voorbeeld"@nl ; # En eventuele notities ook in de vocabulaire
skos:prefLabel "Rioolput"@nl .
imbor-term:41ab4cca-c6d7-4bfb-9748-28def30e0a3f # IMBOR-collectie "Objecttype"
skos:member imbor-sw-term:Rioolput .
SW-Specifiek
- SW-terms zijn member van één van deze IMBOR-collecties:
- Objecttype
- Attribuut
- Enumeratietype
- Domeinwaarde
- Functie